فروشگاه اینترنتی چندسو |
آینه‌كاری هنری کاملاً اسلامی ایران است و حاوی اشکال می‌باشد. چنان که می‌توان آن را هنری دينی و سنتی تلقی کرد. بازخورد نور از آينه‌هايی با شکستگی‌های زياد و طرح‌های متنوع علاوه بر ايجاد فضای زيبا، می‌تواند حس وحدت و يگانگی خداوند را يادآور باشد. در مکان‌هایی هم که آینه‌كاری شده، اشکال هندسی و حضور نور و تأثير متقابل آن بر آينه، فضای عرفانی خاصی را ایجاد کرده است که تأثیر گرفته از آيه‌های قرآن می‌باشد.
علاوه بر اين‌ها آينه‌کاری در شاخصه‌های معماری مدرن نيز قابل بررسی می‌باشد، می‌تواند روشی برای جلوگيری از پژواک‌های متوالی صوت باشد. تغییر شکل، پرهيز از سطوح موازی و یا ایجاد شکستگی در سطوح صاف از پژواک‌های متوالی جلوگيری می‌کند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی هنر آینه‌كاری و حکمت آن در معماری اسلامی و همچنین نقش‌های کاربردی آن از قبیل کمک به تشخیص وضوح گفتار در معماری (آگوستیک) می‌پردازد.
در نتیجه با بررسی آینه‌كاری توجه به این نکته که نور در معماری ایران همیشه به منزله روشن کردن کامل فضای معماری بکار نمی‌رود و بلکه گاهی جنبه عرفان و تقدس به خود گرفته و جنبه‌های دیگر فضا چون رنگ و بافت را تحت تأثير قرار داده و بر آن‌ها تأکيد می‌کند، بارزتر می‌گردد و استفاده از هنر آینه‌کاری مبین رسیدن کثرت به وحدت الهی می‌باشد.
تاریخچه آینه‌كاری در ایران
آینه‌كاری یکی از شاخه‌های هنرهای تزئینی ایران است و از ابتکارهای ویژهٔ هنرمندان ایرانی به شمار می‌آید و در دوره ساسانیان رایج بوده است. از آینه‌كاری‌های بجامانده می‌توان بنای دیوانخانهٔ شاه طهماسب صفوی (۹۳۰ – ۹۸۴ق / یا ۱۵۲۴ – ۱۵۷۶م ) در قزوین را نام برد. آب و آینه در فرهنگ ایرانیان نماد پاکی و روشنایی بوده‌اند و به احتمال زیاد کاربرد آن در معماری نیز همین معنا را دارد. علاوه بر این ریشه‌های اقتصادی آینه‌كاری را نباید فراموش کرد. در سده ۱۰هجری قمری آینه از اروپا به ویژه از ونیز به ایران وارد می‌شد و بخشی از این آینه‌ها هنگام جابه جایی در راه می‌شکست.
هنرمندان ایرانی برای بهره‌گیری از قطعات شکسته راهی ابتکاری یافتند و از آن‌ها برای آینه‌كاری استفاده کردند و آینه‌کاری ظاهراً با کاربرد آن‌ها آغاز شد. آینه‌كاری در آغاز با نصب جام‌های یک پارچه آینه بر بدنه بنا شروع شد. نه تنها درون بنا بلکه دیوارهای ستون‌دار عصر صفوی نیز با آینه‌های بزرگ تزئین شد.
وسایل مورد نیاز آینه‌كاری
مصالح و مواد مورد استفاده در هنر آینه‌كاری عبارت از: آینه چسب یا بُنکس (در اصطلاح چسب چوب را گویند)، سریش و گچ نرم می‌باشد. ابزارهایی که در هنر آینه‌کاری استفاده می‌شوند عبارتند از: قلم طراحی، خط کش چوبی برای خط اندازی روی شیشه، میز زیر دست، الماس آینه‌بُر و تنها ابزاری که در نصب آن به کار برده میشود کاردک است .
آموزش آینه‌كاری روی سفال
آينه‌کاری بيشتر در روی ديوار و سقف قابل استفاده می‌باشد. برای انجام دادن آینه‌كاری روی ظروف سفالی ما به وسايل زير نیاز داريم: آينه به ضخامت يک ميلی‌متر، از آينه‌های کلفت‌تر هم می‌توان استفاده کرده ولی زيبايی ضخامت يک ميلی‌متر بيشتر است و کار با آن راحت‌تر می‌باشد و چسب چوبی که بعد از خشک شدن بی‌رنگ میشود:
- سمباده
- دستمال تميز
- ظرف سفالی
- سيم‌چين يا الماس مخصوص آينه
- رنگ مخصوص
آینه‌كاری نوعی تزئين داخلی ساختمان، با چسباندن قطعه‌های کوچک آينه به شکل‌های هندسی و گل و بته‌های مختلف است. در آینه‌كاری، هنرمند با استفاده از شيشه و برش آن به اشکال متنوع، فضایی خاص در بناها می‌آفريند که از بازتاب نور در قطعات آينه درخشش و زيبایی در تزئينات بناها ايجاد میشود و پوششی بسيار مناسب برای تزئين بنا از نظر استحکام و دوام است.
انواع آينه‌کاری:
آينه‌کاری اسلامی، آينه‌کاری جورچين، آينه‌کاری لوزی، آينه‌کاری مدرن، آينه‌کاری کلاسيک، آينه‌کاری گل و بوته، آينه‌کاری هندسی، آينه‌کاری آنتيک، آينه‌کاری حجمی، آينه‌کاری کهنه‌کاری و مدل آينه‌کاری گيوه‌دوز تمام آینه‌کاری‌های معروف هستند که در اکنون موجود می‌باشند.
شکل‌های متفاوت آینه‌کاری گیوه‌دوز:
- جورچين ( مربع و مستطيل نامنظم)
- لوزی
- مربع قطری
- دايره‌ای
- ذوزنقه
- 5 ضلعی
- زنبوری
- آجری
- شکل هندسی
انواع آینه‌کاری مدرن منزل
- آينه‌کاری مدرن در ديوار اتاق
- آينه‌کاری امروزی و ترکيب آن با کاغذ ديواری در طراحی داخلی
- شيشه‌های رنگی امروزی در طراحی داخلی
- پارتيشن فضايی در طراحی داخلی
- شيشه امروزی در طراحی فضای بيرونی
- شیشه‌های امروزی در راهرو و ورودی
در دوره قاجاريه مخصوصاً در زمان ناصرالدين شاه، هنر آینه‌کاری گسترش يافت و به‌ويژه هنرمندان شيراز از نظر نازک‌کاری‌ها و روی هم قرار دادن شيشه‌های مختلف ساده و رنگی و جام‌ها و گلبرگ‌های ريز آینه، در اين زمينه هنرنمايی و ابتکار فراوان به خرج داده‌اند.
آموزش آينه‌کاری روی سفال
- اول با سمباده ظرفتان رو خوب بسابيد که هر ضايعات يا پستی و بلندی موجود از بین برود.
- بعد با پارچه تميز نم‌دار خوب از گرد و خاک آن را پاک کنيد و کنار بذاريد.
- طرح اوليه را روی ظرف می‌کشيم.
- آينه‌ها را به وسيله سيم‌چين به قطعات کوچک تقسيم کنيد، اشکالی ندارد اگه شبيه به هم يا هم اندازه در نيایند، زيبایی کار به همين است.
- البته می‌توانید يک شکل و يک اندازه هم بچينيد.
- برای اندازه‌های هماهنگ، اول روی آينه را خط‌کشی می‌کنيم به صورت لوزی يا مربع و… بعد آینه‌ها را می‌چینیم.
- با الماس مخصوص شيشه‌بُری هم میشود ولی همه منظم درمی‌آیند. يک مقدار تهيه آينه با سايز ريز مشکل است.
- البته زمان بُرش بايد مراقب باشيد و با انگشت شصت روی آينه‌ها را نگه داريد تا در چشمتان نرود.
- حال از چسب چوب روی يک قسمت از ظرف می‌زنيم و شيشه‌ها را کنار هم مي‌چسبانيم.(به فاصله‌های منظم و اندازه)
- بعد از اين که به کل ظرف، آينه چسبانديم، می‌گذاريم خوب خشک شود. تقريباً دو يا سه ساعت باید بماند اگر بیشتر هم شد ایرادی ندارد. بعد از این‌ها نوبت ملات‌گیری است و کار به اتمام می‌رسد.
شيوه اجرای کار در آینه‌کاری
نخست، طرح مورد نظر توسط طراح، معمار يا شخص آینه‌کار آماده میشود، سپس کاغذِ طراحی شده را سوزنی می‌کنند و بر سطح کار می‌گذارند و روی آن گرده‌زنی می‌کنند. پس از آن از روی طرحی که به وسيله گرده بر ديوار منتقل شده، هنر آینه‌کاری را به وسيله، چسباندن قطعات آینه روی ديوار با گچ و سريش به انجام می‌رسانند.
